Tomasz Jagodzinski

Start Historia

Fundacja Stanisława Marusarza w Zakopanem - Historia

Posted: 08 października, 2013

Stanisław Marusarz

chamonix 1947

Stanislaw Marusarz (ur. 18 czerwca 1913 r. w Zakopanem).   Narciarstwo, a przedewszystkim skoki narciarskie uprawial na najwyzszym swiatowym poziomie przez ponad trzydziesci lat.

Dnia 22 lutego 1989r. Prezydium Rady Narodowej Miasta Zakopanego i Gminy Tatrzańskiej - “na wnioski Centralnego Ośrodka Sportu, oddział w Zakopanem – gestora obiektu, Związku Podhalan, Zarządu Tatrzańskiego Okręgowego Związku Narciarskiego, dziennikarzy, uczestników II Światowych Igrzysk Polonijnych, w 100 lecie Polskiego Narciarstwa, 50 – lecie zdobycia srebrnego medalu na Mistrzostwach Świata w 1938r. w Lahti przez nestora polskiego Narciarstwa Stanisława Marusarza, wzoru postaw patriotycznych i sportowych, postanowiło nadać skoczni Wielka Krokiew, imię Stanisława Marusarza.”

 

Tak wiec, od ponad dwudziestu czterech lat Stanisław Marusarz jest patronem Wielkiej Krokwi w Zakopanem. Jego Osoba łączy nie tylko cechy światowej sławy sportowca, pięciokrotnego reprezentanta Polski na Igrzyskach Olimpijskich; 1932 w Lake Placid, 1936 w Garmisch-Partenkirchen, 1948 w St.Moritz, 1952 w Oslo, oraz 1956 w Cortinie gdzie otworzyl konkurs skokow, siedmiokrotnego uczestnika Mistrzostw Świata, Rekordzisty Świata w Planicy 1935 r. Wice-Mistrza Swiata z Lahti 1938 r.  i wielokrotnego Mistrza Polski (22), a takze miedzynarodowego Mistrza Jugoslawi i Niemiec w skokach 1933r. Mistrza Czechoslowacji w skokach w 1934 i 1946 r.  Mistrza Anglii  w zjezdzie -Wengen 1935, Mistrza Anglii w biegach 1937 r.

 

To także patriota, obrońca polskości i żołnierz Podziemia.

 

W czasie wojny, skazany przez Niemcow na smierc Stanisław Marusarz był bohaterem najsłynniejszej i nieprawdopodobnie brawurowej ucieczki z hitlerowskiego więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie. (Wcześniej również ratował się ucieczka po  tym, jak zostal ujety w okolicach Szczyrbskiego Plesa.) Te wielka ucieczkę opisał IPN na wystawie: “Monte, Kronika Terroru 1939 – 1989” Wspomina ja także Muzeum Historii Polski a jej opisy umieszczone sa w wielu książkach. Po wojnie Stanislaw Marusarz musiał sie przez jakis czas ukrywac - tym razem przed ówczesna polska władza... Był żołnierzem Armii Krajowej.

 

Byl zapalonym projektantem i konstruktorem wielu skoczni narciarskich. Uprawial na bardzo wysokim poziomie sporty motocyklowe startujac miedzy innymi w Miedzynarodowych Rajdach Tatrzanskich. Byl takze mysliwym.

 

Stanisław Marusarz został odznaczony Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Armii Krajowej, dwukrotnie Medalem Wojska, Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945, Honorowa Odznaka Żołnierza Komendy Głównej AK, Zasłużonego Mistrza Sportu 1951.

 

Odszedł 29 października 1993 r. Spoczywa na Peksowym Brzyzku w Zakopanem. Za “wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej oraz za osiągniecia sportowe”, 14 lutego 2010 r. Pan Prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył pośmiertnie Stanisława Marusarza, Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

 

Obowiązkiem naszym wobec przyszłych pokoleń jest przekazywanie historii, wzorów i godnych naśladowania postaw. Jesli pamięć po ludziach, nawet tych najwybitniejszych tak szybko przemija,  a i tradycja narodowa slabnie...to w znacznej mierze jest to wynikiem braku wiedzy o przeszlosci, braku jej utrwalania i pielegnowania. Naszym zadaniem jest dbanie o zachowanie pamieci ludzi, ktorym, jako spoleczenstwo, wiele zawdzieczamy. Niech ich patriotyczna postawa bedzie wzorem dla nas i dla przyszlych pokolen.

 

Historia polskiego narciarstwa to przeciez także kawal historii Polski...

 

Stanislaw Marusarz ur. sie 18 czerwca 1913 r. Narciarstwo  a przedewszystkim skoki narciarskie uprawial na najwyzszym swiatowym poziomie przez ponad trzydziesci lat.

Dnia 22 lutego 1989r. Prezydium Rady Narodowej Miasta Zakopanego i Gminy Tatrzańskiej - “na wnioski Centralnego Ośrodka Sportu, oddział w Zakopanem – gestora obiektu, Związku Podhalan, Zarządu Tatrzańskiego Okręgowego Związku Narciarskiego, dziennikarzy, uczestników II Światowych Igrzysk Polonijnych, w 100 lecie Polskiego Narciarstwa, 50 – lecie zdobycia srebrnego medalu na Mistrzostwach Świata w 1938r. w Lahti przez nestora polskiego Narciarstwa Stanisława Marusarza, wzoru postaw patriotycznych i sportowych, postanowiło nadać skoczni Wielka Krokiew, imię Stanisława Marusarza.”

Tak wiec, od ponad dwudziestu czterech lat Stanisław Marusarz jest patronem Wielkiej Krokwi w Zakopanem. Jego Osoba łączy nie tylko cechy światowej sławy sportowca, pięciokrotnego reprezentanta Polski na Igrzyskach Olimpijskich, siedmiokrotnego uczestnika Mistrzostw Świata, Rekordzisty Świata i wielokrotnego Mistrza Polski, ale także patrioty, obrońcy polskości i żołnierza Podziemia.

Stanisław był bohaterem najsławniejszej ucieczki z hitlerowskiego więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie. ( Wcześniej również ratował się ucieczka po ujęciu go w okolicach Szczyrbskiego Plesa.) Te wielka ucieczkę opisał IPN na wystawie: “Monte, Kronika Terroru 1939 – 1989” Wspomina ja także Muzeum Historii Polski i wiele książek. Po wojnie musiał również ukrywać się przez jakiś czas przed ówczesna władza. Był żołnierzem AK!

Stanisław Marusarz został odznaczony Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Armii Krajowej, dwukrotnie Medalem Wojska, Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945, Honorowa Odznaka Żołnierza Komendy Głównej AK, Zasłużonego Mistrza Sportu 1951.

Odszedł 29 października 1993 r. Spoczywa na Peksowym Brzyzku w Zakopanem. Za “wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej oraz za osiągniecia sportowe”, 14 lutego 2010 r. Pan Prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył pośmiertnie Stanisława Marusarza, nadając mu Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski.

Obowiązkiem naszym wobec przyszłych pokoleń jest przekazywanie historii, wzorów i godnych naśladowania postaw. Pamięć po ludziach przemija nadzwyczaj szybko i jeśli w dzisiejszym społeczeństwie tradycja narodowa słabnie to w znacznej mierze przyczynia się do tego brak znajomości przeszłości i nie dbanie o zachowanie pamięci pięknych, patriotycznych postaw. Historia polskiego narciarstwa to także kawal historii Polski z jej wieloma aspektami.

 

Posted: 08 października, 2013

Korzenie rodzinne

jan marusarz i helena z tatarow

Korzenie rodziny Stanisława Marusarza siegają głęboko w przeszłość.
Według Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej, nazwisko Marusarz pojawia sie w starych dokumentach w r.1680, zaś nazwisko Tatar - juz 1630 r.

Niektóre postacie wywodzące się z obu tych rodów wpisały się na trwałe nie tylko w historii Podhala, ale w historii Polski.

Helena Tatar, matka Stanisława Marusarza, była córką Szymona Tatara "Młodszego", znanego przewodnika tatrzańskiego i jednego z pierwszych ratownikow górskich. To w ich domu spędzał wakacje wielki malarz, Józef Mehoffer i to właśnie w domu Tatarów powstało kilka jego wspaniałych dzieł.

Stryjem Szymona “Mlodszego” był Szymon Tatar "Starszy" - myśliwy i bardzo ceniony przewodnik tatrzński. Kazimierz Przerwa Tetmajer poświęcił mu serdeczny wiersz pt. Ostatni. Rysowali go Walery Eliasz i Leon Wyczółkowski, a jego postać rzeźbiła Felicja Modrzejewska.

Stryjem Szymona “Starszego” był Tomasz Tatar “Mysliwiec” (ur. ok.1810 – zm.ok.1880), słynny myśliwy i zbójnik. Dzięki wielokrotnym ucieczkom zdołał uniknąć służby w wojsku austriackim. Wiekszość swojego życia spędził w górach, a jego zbójeckie przygody Tetmajer opisał w Bajecznym Świecie Tatr.

Babka Stanisława Marusarza pochodziła z rodu Jarząbków. Rodzina Jarząbków, zgodnie z nadaniami królewskimi z r. 1630, była właścicielem dóbr ciągnących się między potokami w Dolinach Białego i Strążyskiej. Jędrzej Marusarz “Jarząbek”, stryj Stanislawa Marusarza, był jednym z pierwszych członkow TOPR. Jako pierwszy, dokonał w Tatrach wielu przejść, a jego imię noszą dwa miejsca w rejonie Morskiego Oka: Marusarzowa Turnia i Marusarzowa Przełączka. Jego portret namalowal Stanislaw Ignacy Witkiewicz.

 

   

Posted: 08 października, 2013

Narciarski krąg rodzinny

andré , zofia, helena marusarz

Najbliższa rodzina Stanisława Marusarza - jego pokolenie; rodzeństwo i stryjeczni bracia dzielili tę samą narcarską pasję.

Brat Jan oraz siostry Helena i Maria reprezentowali Polskę na wielu międzynarodowych zawodach.

Jan i Maria startowali w Mistrzostwach Świata w 1939 r. w Zakopanem, gdzie Maria zajęła 9 miejsce w slalomie i 12 w kombinacji.Helena, która nie mogła wystartować na zakopiańskim FIS-ie z powodu kontuzji, była siedmiokrotną Mistrzynią Polski.

Stryjeczni bracia Stanisława Marusarza, a synowie Jędrzeja Marusarza “Jarząbka” to Andrzej Marusarz “André” - brał udział w Igrzyskach Olimpijskich w r.1932 i 1936, a w Mistrzostwach Świata 1939 r. zajął doskonałe, 4 miejsce w kombinacji norweskiej.

Drugi z nich, Józef Marusarz, trzykrotnie brał udział w Igrzyskach Olimpijskich w 1948, 1952 i 1956 r. Był także trzykrotnym Akademickim Mistrzem Świata.

 

Sumując:

Rodzina Marusarzy zdobyła 37 tytułów Mistrzów Polski. (Stanisław, Helena, Andrzej, Józef).

Członkowie Rodziny uczestniczyli: 9 + 1* razy w Igrzyskach Olimpijskich (Stanisław, Andrzej, Józef).

(1*) Stanisław otworzył Konkurs Skoków w 1956 r. w Cortina d’Ampezzo.

14 razy w Mistrzostwach Świata (Stanislaw, Andrzej, Józef, Jan, Maria).

3 razy w Akademickich Mistrzostwach Świata (Józef).

   

Posted: 08 października, 2013

Okres II wojny światowej

ii wojna jan marusarz pod tobrukiem

Po przegranej Kampanii Wrześniowej, cała rodzina Marusarzy bardzo głęboko zaangażowała się w pracę konspiracyjną. Wszyscy doskonale znali Tatry.

Prowadzili schronisko na Hali Pysznej, byli młodzi i mieli doskonałą kondycję fizyczną. Jan, Stanisław i Helena zostali kurierami. Przeprowadzali żołnierzy podziemnej Polski przez zieloną granicę, przenosili tajne informacje i pieniądze przez Słowację na Węgry.

Jan był osobistym kurierem polskiego Attaché Wojskowego. W lutym 1940r., w skrajnie trudnych warunkach zimowych, przeprowadził przez Tatry Krystynę Skarbek, ulubioną agentkę Churchilla. Po zatrzymaniu przez Niemców rodzeństwa - Heleny i Stanisława w marcu 1940r., Jan musiał uciekać z Zakopanego. Cała rodzina była spalona. Jan przedostał się do Palestyny. Służył w I Brygadzie Karpackiej. Walczył pod Tobrukiem i pod Arnhem.

Do Palestyny dotarły również jego dwie siostry - Bronisława i Maria. Zostały pielęgniarkami przy Armii Polskiej.

Helena, w wyniku wpadki w 1940 r., po wielu dramatycznych przesłuchaniach, zestalała rozstrzelana przez hitlerowców w okolicach Tarnowa.

Zofia była łączniczką. Aresztowana (również w 1940r.) spędziła 5 lat w Ravensbruck.

Bohaterem najsławniejszej ucieczki z hitlerowskiego więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie, był Stanisław. (Wcześniej również ratował się ucieczką po ujęciu go w okolicach Szczyrbskiego Plesa.) Tym razem musiał wyskoczyć z drugiego piętra, wspiąć się na 4-metrowy mur więzienny okolony drutem kolczastym, zeskoczyć z niego i – uciekając - nie dać się zastrzelić. Udało się to tylko Stanisławowi Marusarzowi i Aleksandrowi Bugajskiemu, który później zginął w Powstaniu Warszawskim. Tę wielką ucieczkę opisał IPN na wystawie: “Monte, Kronika terroru 1939-1989”. Wspomina ją także Muzeum Historii Polski. Stanisław dotarł piechota lasami do Zakopanego, a następnie przedostał się sobie znanymi tatrzańskimi przejściami na Węgry gdzie przetrwał - nie bez przygód) resztę wojny. Po wojnie, po powrocie do Polski musiał natychmiast “zniknąć” na pewien czas. Był przecież w AK, więc po “zlej” stronie... Wyjechał do Karpacza, wybudował tam dwie skocznie narciarskie.

Jego kuzyn, Andrzej “André”, jak reszta rodziny, przedostał się na Węgry, a później do Grecji.” André” spędził całą wojnę na statkach i okrętach wojennych. Brał udział w inwazji Afryki Północnej, Sycylii i Włoch. Pływał w najcięższych konwojach do Murmańska. Uczestniczył w lądowaniu Aliantów w Normandii. Trzy razy storpedowany i wyłowiony z morza. Otrzymał 9 odznaczeń polskich i brytyjskich.

Za bohaterstwo i zasługi dla kraju zostali wielokrotnie odznaczeni:

Helena – 5 razy, Zofia- 7 razy, Stanisław - 13 razy, Andrzej - 9 razy, Jan?. Razem 34 odznaczeń. W tym – dwukrotnie - Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari.

ÂÂ